|
Εισαγωγικό Σημειώμα
|
|
Σαλαμίνα, 16/28 Μαΐου 1827
Αντίγραφα αναφοράς του Αρχιστράτηγου Richard Church προς άδηλο παραλήπτη τον οποίο προσφωνεί «εξοχώτατο», ένα στα ελληνικά και ένα στα ιταλικά. Κανένα από τα δύο δεν φέρει υπογραφή και δεν γνωρίζουμε την τύχη του πρωτοτύπου. Ο Αρχιστράτηγος αναφέρει πως άλλαξε στρατηγικό σχεδιασμό «ὅπως ἡ ὥρα τοῦ χρόνου καὶ αἱ θέσεις τοῦ ἐχθροῦ ἀπήτουν» και ότι μετέφερε, επιτυχώς, στρατιωτικές δυνάμεις από την Αττική (Φάληρο/Φαληρέας) στη Σαλαμίνα. Ο αναφερόμενος γραμματικός του Αρχιστράτηγου, «κ. Αμβροσιάδης», που αποστέλλεται να εξηγήσει το σχέδιο στην Κυβέρνηση, είναι ο γνωστός Φιλικός και αγωνιστής Ιωάννης Αμβροσιάδης, ο οποίος είχε υπηρετήσει προηγουμένως ως γραμματικός του Ανδρέα Ζαΐμη (βλ. έγγρ. [646]). Στη συνέχεια ο Αρχιστράτηγος περιγράφει τη διαδικασία: όλη τη νύχτα επιβιβάζονταν στα πλοία οι στρατιώτες, χωρίς να γίνουν αντιληπτοί από τους Οθωμανούς. Μολονότι με το πρώτο φως της ημέρας δεν είχε ολοκληρωθεί η επιβίβαση και ο οθωμανικός στρατός επιτέθηκε, αντιμετωπίστηκε με επιτυχία χάρη στη πειθαρχία των σωμάτων και στη συμβολή της τακτικής δύναμης, η οποία υποστήριξε την υποχώρηση. Ο επιστολογράφος επισημαίνει ότι η όλη επιχείρηση έγινε με την αυτοπρόσωπη παρουσία στο εχθρικό στρατόπεδο του ίδιου του Κιουταχή πασά. Από τις ελληνικές δυνάμεις υπήρξαν μόνον δύο ή τρεις πληγωμένοι. Ο Αρχιστράτηγος ακόμη αναφέρεται στους επικεφαλής της επιχείρησης, επαινώντας τους, ενώ τελευταίοι επιβιβάστηκαν στα πλοία οι Γενναίος Κολοκοτρώνης και Νικήτας Σταματελόπουλος. Τέλος επαινεί τον ζήλο των Ψαριανών και του Σπετσιώτη Μυριάλη που μετείχαν στην επιχείρηση εκκένωσης των στρατευμάτων από το Φάληρο. Τα στρατεύματα, περίπου 5000 άνδρες, διαπεραιώθηκαν στη Σαλαμίνα (βλ. Ακαδημία Αθηνών, Ημερολόγιο, σ. 593). Το παρόν συντάχθηκε αμέσως μετά την ασφαλή άφιξή τους στο νησί.
|
|
Κείμενο
|
|
Τὴν 16/28 Μαΐου 1827 Σαλαμὶς
Ἐξοχώτατε
Σπουδαῖαι περιστάσεις ἀπεκατέστησαν ἀναγκαῖον νὰ μεταβάλλωμεν τὴν φύσιν τῶν ἐπιχειρήσεων ἐναντίον τοῦ ἐχθροῦ διὰ νὰ εἴμεθα συγχρόνως εἰς κατάστασιν νὰ κάμωμεν τοιαῦτα κινήματα, ὅπως ἡ ὥρα τοῦ χρόνου καὶ αἱ θέσεις τοῦ ἐχθροῦ ἀπήτουν ἀπολύτως ἀναγκαῖον ὡς τὸ πρῶτον τοῦτο βῆμα.
Εἶχον ἐν γένει λόγους πολλοὺς καὶ ὅλως σπουδαίους διὰ νὰ λάβω τὴν ἀπόφασιν ταύτην, την ὁποίαν ὁ κ. Ἀμβροσιάδης, γραμματεύς μου, διετάχθῃ νὰ ἐξηγήσῃ εἰς τὴν Κυβέρνησιν.
Γενομένων λοιπὸν ὅλων τῶν ἀναγκαίων προπαρασκευῶν χθὲς μία μεσημβρίαν ἐδηλώθησαν εἰς τοὺς διαφόρους στρατηγοὺς καὶ τὰ σώματα αἱ ἀναγκαῖαι θἐσεις καὶ τὰ χρέη αὐτῶν τὸ δὲ πεδινὸν πυροβολικὸν ἐπιβιβάσθη ἀμέσως ἅμα ἐσκοτίνιασε καὶ τὰ πλοῖα τοῦ στολίσκου τῶν Ψαῤῥῶν, ἀνήκοντος εἰς τὸν στόλον, ἔλαβον τὴν θέσιν των παρὰ τῇ ξηρᾷ. Περὶ δὲ τὰς 8 ὥρας περίπου τῆς νυκτός τὰ σώματα ἄρχισαν νὰ ἐπιβιβάζονται ἐν πλήρει εὐταξίᾳ, πλὴν τοῦ ἀριθμοῦ τῶν λέμβων μικροῦ ὄντος | ἡ ἐργασία αὕτη διήρκησεν ὅλην τὴν νύκτα, καὶ ἐπειδή αἱ ἐμπροσθοφυλακαί μας ἔμεινον εἰς τὰς θέσεις των ἂν καὶ εἰς ἐλαττωμένην δύναμιν καὶ αἱ πυραί μας καθ’ ὅλην τὴν νύκτα ἦσαν σβεσμέναι, οἱ Τοῦρκοι παρὰ τῶν ὁποίων εἴμεθα περικυκλωμένοι ἔμειναν κατ’ εὐτυχίαν ἐν πλήρει ἀγνοίᾳ αὐτοῦ τοῦ κινήματός μας.
Ἡ δὲ ἡμέρα ἤρχισε νὰ χαράζῃ πρὴν ἢ ἐστάθη δυνατὸν νὰ ἐπιβιβασθῶσιν ἅπαντα τὰ στρατεύματα καὶ τότε μόλις ὁ ἐχθρός ἔλαβε γνῶσιν καὶ μὲ μεγάλην ὁρμὴν ὁ ὀθωμανικός στρατός ἱππικὸν καὶ πεζικὸν εἰσέβαλεν είς τὸ κενωθέν στρατόπεδόν μας. Πλὴν μὲ πολλὴν εὐχαρίστησιν ἀναγγέλω, ὅτι κατὰ συνέπειαν τῶν λήφθέντων μέτρων καὶ την σταθεράν καὶ ἀποφασιστικὴν διαγωγὴν τὼν σωμάτων τὸ ἐπιβίβασμα ἀπέναντι τοῦ ἐχθροῦ ἐξετελέσθη εὐτυχῶς, ἂν καὶ ἡ ἐπιβίβασις αὕτη ὑπερασπίζετο ἀπὸ ἐλαχίστην τακτικὴν δύναμιν καὶ τὰ σώματα ὑποχρεοῦντο νὰ διατηρῶσι διηνεκές πὺρ τουφεκίων, διὰ νὰ δυνηθῶσι νὰ ἐκτελέσωσι τὴν ἐπιβίβασιν ὑπὸ τὸ πὺρ τοῦτο | τὰ τὴν ὑπεράσπισιν τῆς ἐπιβιβάσεως καὶ αὐτῶν εἰσέτι τῶν λέμβων ἐπιφορτισμένα σώματα διέμηνον τρεῖς τοὐλάχιστον κατὰ συνέχειαν ὥρας.
Δύναμαι νὰ διαβεβαιώσω τὴν ἐξοχώτητὰ σας ὅτι [[τό]] ἡ δυσχερής αὕτη ἐπιχείρησις ἐστάθη πολύ ἀξιέπαινος διὰ τὰ σώματα. Τοῦτο δύναται νὰ ὁμολογήσῃ καὶ αὐτός ὁ σερασκέρης Βεζύρ Κιουταχιὰ πασσάς, παρευρισκόμενος αυτοπροσώπως μὲ μέγα μέρος τοῦ στρατοπέδου ἐπὶ τῆς πλέον ὑψηλῆς θέσεως τοῦ Φαληρέως καὶ θεωρῶν τὰς λέμβους μας ἀναχωρούσας ἀπὸ τὰς ὄχθας μίαν μίαν μὲ ὅλα τὰ δυνατὰ τὰ ὁποῖα κατέβαλλον τὰ τουρκικὰ στρατεύματα διὰ νὰ τὰς ἐμποδίσουν.
Ὁ ἐχθρός εἶχεν ὄχι ὀλίγους φονευμένους καὶ πληγομένους, ἐνῶ ἡμεῖς δέν ἐγκατελείψαμεν ἄλλο πάρεξ τὸν λιθώδη λόφον ὑπὸ τοῦ ὁποῖου εἴμεθα στρατοπεδευμένοι ἔχοντες ἐξ ὑμῶν 2 μόνον ἕως 3 πληγομένους ἄνδρας.
Οἱ ἀξιωματικοὶ καὶ στρατιῶται οἵτινες ἦτον ἐπεφορτισμένοι τὴν ἐπιβίβασιν τοῦ πυροβολικοῦ, τῶν ἐφοδίων καὶ τοῦ ὑλικοῦ ἐστάθησαν ἄξιοι τῆς εὐνοίας τῆς Πατρίδος των, καὶ μεταξύ αὐτῶν | διεκρίθησαν ἐπὶ τὸ πλεῖστον ὁ Μακρυγιάννης, Κ. Βλαχόπουλος, Καλόγερος, Ἰαννούσης καὶ Διαμαντής Ζέρβας.
Οἱ δὲ στρατηγοὶ οἵτινες ἐπιβιβάσθησαν οἱ τελευταῖοι καὶ οἱ ὁποῖοι μετὰ τῶν στρατιωτῶν των ἀπεδείωκον τοὺς Τούρκους μέχρι τέλους τῆς ἐπιβιβάσεως ἦσαν ὁ Νικήτας καὶ Γενναῖος Κολοκοτρώνης καὶ οὔτω περαιωθείσης τῆς γενικῆς ἐπιχειρήσεως, ἐπιβιβάσθησαν καὶ αὐτοὶ εὐτυχῶς καὶ ἀνεχώρησαν μὲ μεγάλην γενναιότητα μετὰ τῶν σωμάτων των ὑπὸ πύρ ζωηρὸν καὶ μὲ ἀνοιγωμένας σημαίας.
Οἱ δὲ Διευθυνταὶ καὶ τὰ πληρώματα τοῦ στολίσκου τῶν Ψαῤῥῶν ἔδειξαν εἰς τὴν ἐπιβίβασιν τῶν στρατευμάτων τὸν μέγιστον ζῆλον καὶ γενναιότητα τὸ δὲ ἔργον τοῦτο ἦτο τὸ πλέον ἐπίπονον καὶ ἐπικίνδυνον.
Τὸν δὲ Διευθυντὴν Μυριάλην καὶ τοὺς ἀξιωματικοὺς καὶ ναύτας τῆς σπετζιώτικης [[σκούνας]] γολέτας τεθείσης εἰς τὴν διάθεσίν μου παρὰ τοῦ [[μεγάλου]] ἀρχιναναύρχου λόρδου Κόχραν ἔλαβον καὶ εἰς τὴν δυσχερῆ ταύτην ἐπιχείρησιν ὡς εἰς ἄλλας καὶ ἄλλας περιστάσεις νέαν ἀφορμὴν νὰ ἐπαινέσω τὴν γενναιότητα καὶ δραστηριότητά των εἰς τὴν ὑπηρεσίαν τῆς πατρίδος των.
ὁ ἀρχιστράτηγος.
il 16/28 Maggio 1827. Salamina
Eccelenzze!
Importante considerazione rendendo necessario di cambiare la natura delle operazioni contro il nemico, per essere inoltre nel medesimo tempo in istato di fare tale movimenti, sicome la stagione del anno e la posizione del nemico richiedeva assolutamente necessario come il passo preliminario.
Io avevo insoma molte ragioni tutte importanti per adotare questa rissoluzione le quali Signor Ambrosiades mio secrettario ordinato di spiegare al Governo.
Avendo dunque fatte le necessarie preparazioni jeri dopo pranzo assegnando alli diferenti Generali e corpi i loro rispetivi posti e doveri, l’ artiglieria del Campo è stata imbarcata subito che era oscuro, e li bastimenti della flotilia Ipsariota apartenente al’ armata presero la loro stazione vicino la terra.
Alle otto in circa la notte le trupe cominciavano ad imbarcarsi in perfetto ordine, ma in conseguenza del poco numero di barche, l’operazione durava tutta la notte, e come che nel mentre le nostre guardie avanzate | rimanevano ai loro posti bensì in forza diminuita e li nostri fuogi acesi tutta la notte, i Turchi dalli quali eravamo circondati rimasero felicemente in perfetta ignoranza di questa nostra operazione.
Il spuntar del giorno però che ci ha sorpreso prima che era possibile d’imbarcare tutte le trupe è alora solamente che il nemico ebbe conoscenza e con grand impeto l’ armata turca cavaleria e fanteria entrò nel nostro campo evaquato, ma ho molto piacere di dire che dalle misure prese e la ferma e decisa condota delle trupe che l’operazione d’imbarcazione in facia del nemico era felicemente effetuata bensì che l’imbarazione era proteta da picolissima forza navale e le trupe obbligate di mantenere contro il nemico un vivo fuogo di moscheteria per poter effettuare l’imbarco. Sotto questo fuogo le trupe destinate a protegere l’imbarco ed anco le barche che caricavano erano sottoposte per almeno tre ore.
Posso assicurare l’Eccelenzze loro che questa dificile operazione è stata molto meritevole per le trupe, giache può testimoniare lo stesso Serascher Vesir Chiutaià Passà essendo stato egli in persona con una gran parte della sua armata sulla più alta punta del Falera e vedendo le nostre barche partire dalla spiagia d’una ad una in dispeto di tutto ciò che le trupe turche potevano fare per impedirle. |
Il nemico ha avuti non pochi uomini amazati e feriti, e noi non abbiamo lasciato niente fuorché la pietrosa colina su la quale eravamo acampati non avendo avuto che due a tre uomini feriti.
Li ufficiali e soldati incaricati con l’imbarazione dell’ artelieria munizione e materiale meritano l’aprovazione della loro Patria, e fra li più distinti di questi erano Macrijanni, C. Vlachopulo, Calogero, Jannussi e Diamandì Serva.
I Generali che sono stati imbarcati li ultimi ed i quali con li loro soldati tenevano li turchi in freno sino alla fine totale del imbarcazione, erano Nichita e Geneo Colocotroni, e questi, terminata essendo l’operazione e con grande intrepidità partirono con le loro trupe sotto un vivo fuogo e con bandiere spiegate.
I Capitanj ed equipagj della flotilia jpsariota dimostrarono il più gran zelo e coragio nel imbarcare le trupe, un servizio che è stato il più laborioso ed il più pericoloso.
Al Capitan Mirialì e li suoi ufficiali ed equipagio della Scuna Speziota posta alla mia disposizione dal Grand Armiralio Lor Concran ho avuto in questo dificile servizio come inoltre ad altre ocasioni gran ragione di lodare il loro coragio ed atività nel servizio della loro Patria.
Il Generalissimo.
|